Positie en rol van het staatshoofd
De Koning is volgens de Grondwet, samen met de ministers, lid van de regering. De Grondwet bepaalt dat de Koning onschendbaar is en dat de ministers tegenover het parlement verantwoordelijk zijn voor alle regeringsdaden. De besluitvorming berust bij de ministers, die samen de ministerraad vormen.
Wetgeving en Troonrede
De Koning overlegt wekelijks met de minister-president en spreekt regelmatig met ministers en staatssecretarissen. De Koning ondertekent alle wetten en Koninklijke besluiten en bekrachtigt internationale verdragen. Op Prinsjesdag spreekt hij de Troonrede uit.
De Grondwet bepaalt dat de Koning ministers en staatssecretarissen benoemt en ontslaat en dat zij ten overstaan van het staatshoofd worden beëdigd. Uit hoofde van die grondwettelijke rol én op verzoek van de Tweede Kamer, kan het staatshoofd bij kabinetsformaties regelmatig geïnformeerd worden over de gang van zaken.
De Koning is formeel voorzitter van de Raad van State. Dit voorzitterschap is historisch gegroeid en ceremonieel van aard. De dagelijkse leiding ligt in handen van de vicepresident.
De Koning vertegenwoordigt het Koninkrijk der Nederlanden in binnen- en buitenland.
Samenbindende, vertegenwoordigende en aanmoedigende rol
Naast een aantal formele taken zet de Koning zich in voor de bevolking van het Koninkrijk der Nederlanden. Hij geeft als hoofd der natie inhoud aan zijn samenbindende, vertegenwoordigende en aanmoedigende rol.