Paushuize
Adriaan Floriszoon Boeyens
Midden in het historische centrum van Utrecht bevindt zich Paushuize. Het huis, opgetrokken uit rode baksteen met lichtere speklagen van natuursteen en een markante trapgevel, staat aan de Pausdam. Beide hebben hun naam te danken aan de enige Nederlandse Paus: Adriaan Floriszoon Boeyens.
Adriaan Boeyens werd op 2 maart 1459 geboren te Utrecht. Zijn studietijd bracht hij door in Leuven alwaar hij tot priester werd gewijd en later werkte als hoogleraar theologie. Na diverse functies werd hij in 1507 benoemd tot leermeester van de latere keizer Karel V.
In 1515 vertrok de Utrechtse geestelijke naar Spanje om aldaar de politieke belangen van de aanstaande keizer te behartigen. Hij werd benoemd tot bisschop van Tortosa en in 1517 tot kardinaal.
In april van datzelfde jaar kocht Adrianus - vanuit Spanje - Paushuize dat toen nog deel uitmaakte van de immuniteit* van Sint Pieter. Hij wilde er te zijner tijd gaan wonen als proost van het Sint Salvatorskapittel. Boeyens zag er erg naar uit om terug te keren naar Utrecht.
Op 9 januari 1522 werd Adriaan Boeyens gekozen tot Paus Adrianus VI. Na ruim anderhalf jaar - op 14 september 1523 - overleed Adrianus VI in Rome zonder ooit in Utrecht terug te zijn geweest.
<
Een kort chronologisch overzicht van enkele eigenaren van Paushuize
1523
Eigendom van geestelijken die Adriaan Boeyens opvolgden als proost van Sint Salvator (in de zuidgevel aan de Kromme Nieuwegracht hangt nog het beeld van Sint Salvator). 1584
Eigendom van de Staten van Utrecht. 1588
Publieke verkoop, wisseling van diverse eigenaren. 1612
Jonkheer Daniël d'Ablaing. Deze liet Paushuize ingrijpend verbouwen. 1672
Hoofdkwartier van de hertog van Luxemburg (was opperbevelhebber van het Franse bezettingsleger). 1750
Jan Floris graaf van Nassau La Lecq. 1795
Willem Gravelaar. Deze kok annex pasteibakker maakte van Paushuize een eethuis annex logement. Hij ontving voorname gasten zoals koningin Hortense, de echtgenote van Lodewijk Napoleon. Het huis mocht zich sedertdien Hotel van de Koningin van Holland noemen. Later kocht Lodewijk Napoleon - voor korte tijd - Paushuize. Tot 1808
Huisvesting voor het departement van Buitenlandse Zaken 1815
Nadat het enkele jaren als koffiehuis had gefungeerd werd het door het Rijk aangekocht als woning voor de gouverneur van koning Willem I, J.M. baron van Tuyll van Serooskerken. Tot 1945
Werd het huis bewoond door vier gouverneurs en elf commissarissen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verbleven er enkele nationaal socialistische kopstukken in Paushuize. Ondanks de vele verbouwingen door de eeuwen heen heeft Paushuize zijn oorspronkelijke karakter behouden. Het interieur is opgesierd met diverse kunstwerken en van tijd tot tijd wordt een deel van de collectie vervangen. Sinds veertig jaar is het huis bij de Provincie Utrecht in gebruik als centrum voor ontvangsten en bijzondere bijeenkomsten. Een deel van het gebouw is bij derden in gebruik als kantoorruimte.
In 1985 kreeg het Paushuize pauselijk bezoek: paus Johannes Paulus II.
*immuniteit = een ommuurd gebied met een kerk in de binnenstad, waar een kapittel van kanunniken, rooms-katholieke geestelijken, eigen rechten had en niet onderworpen was aan het gezag van het stadsbestuur