Toespraak van Koning Willem-Alexander bij het 100-jarig bestaan van Schiphol, Panoramaterras Schiphol
Dames en heren,
Honderd jaar Schiphol. Dat is het verhaal van een rups die een vlinder werd.
Het begon in september 1916 met een paar houten loodsjes in het zompige weiland van boer Knibbe.
En vandaag staan we hier in het hart van een van de beste grote luchthavens van Europa, wat zeg ik: van de wereld. Kijk maar om U heen.
Honderd jaar. Dat klinkt enorm lang. Maar als we het verbinden met ons eigen leven, dan valt dat eigenlijk wel mee.
Van die honderd jaar, heb ik bijna een derde deel heel bewust meegemaakt. Ik heb een Schipholpas sinds 1989. Waarschijnlijk langer dan de meesten van U. Als vlieger ken ik de luchthaven al bijna dertig jaar. Ik ben nog van vóór de GPS.
Ik ken Schiphol overdag, met zijn tienduizenden passagiers en zijn bedrijvigheid. Maar ik weet ook hoe het er ’s nachts uitziet als ik als piloot op één van de laatste vluchten van buiten Schengen de lange weg naar de uitgang bij Plaza afleg.
´s Nachts zie je een heel ander Schiphol. De verlichting staat op 100 procent. Het lijkt leeg. Maar overal zijn mensen bezig met bevoorrading, onderhoud, schoonmaak en installatiewerk. Ik heb groot respect voor al die mensen die er 24 uur per dag voor zorgen dat alles op rolletjes loopt.
In de tijd dat ik begon met vliegen, had Schiphol nog geen kwart van het huidige aantal passagiers. En ook in veel andere opzichten leek het niet op het Schiphol van vandaag. De grote verkeerstoren, Vertrekhal 3, Schiphol Plaza, de Polderbaan, ze waren er nog niet.
De vluchtvoorbereiding begon met het uitdraaien van pakken papier. Ik denk wel eens: als het Schiphol van toen zou zijn verzonken in de golven, en na honderd jaar weer zou worden opgegraven door archeologen, dan zouden die waarschijnlijk denken dat ze een papierfabriek die ook nog vliegtuigen bezat hadden blootgelegd. Een wereld van verschil met de digitale luchthaven van vandaag! Sinds enkele weken zijn alle printers op het bemanningencentrum definitief verwijderd en de postvakken zijn binnenkort ook voltooid verleden tijd.
Na de vluchtvoorbereiding op weg naar de kist, ging je eerst bij de meteo langs. Daar legde een meteoroloog je uit hoe het weer op de route en op de bestemming zou zijn. Dat kun je je nu niet meer voorstellen.
Honderd jaar Schiphol is een mijlpaal voor heel Nederland. Schiphol is van ons allemaal. Het is heel bijzonder en waardevol wat hier is opgebouwd. Schiphol, KLM en de andere airlines verbinden ons met de hele wereld. Meer dan 320 bestemmingen zijn rechtstreeks te bereiken. Dat geeft ons allemaal een beetje extra vrijheid. Schiphol geeft ons vleugels.
Een eeuw Schiphol is ook: een eeuw succesvolle publiek-private samenwerking. We kennen de economische betekenis van Schiphol. Eén op de zeven banen in Nederland is te danken aan een buitenlands bedrijf dat hier actief is. Bedrijven vestigen zich hier graag. Dat is mede te danken aan onze goede bereikbaarheid.
We weten maar al te goed dat dit alles geen rustig bezit is. De concurrentie zit niet stil. Enkele andere hubs groeien als kool. Dat vraagt om alertheid, want als een luchthaven zijn hubfunctie verliest, is dat onomkeerbaar. Wij vliegen als het ware op de vleugels van de transferreizigers mee. Als die transferreiziger afhaakt, valt de basis onder het netwerk weg.
Honderd jaar Schiphol is daarom niet alleen aanleiding tot nostalgisch terugblikken, maar ook tot vooruitkijken. Naar de nieuwe A-Pier, de nieuwe terminal 2 en de andere vernieuwingen waaraan hard wordt gewerkt.
Natuurlijk blijft een goed contact met de omgeving daarbij essentieel. Want het moet voor de omwonenden wel leefbaar en gezond blijven. In de beginjaren had die maatschappelijke dialoog nog een wat primitief karakter. De eerste gebruikers van het vliegveld werden nog wel eens vanaf de Ringdijk bekogeld met bevroren koolstronken. Een soort oerversie van het poldermodel. Maar die tijden zijn voorbij en tegenwoordig komen ze uit het buitenland kijken hoe Nederland de luchthavenontwikkeling in samenspraak met de omgeving aanpakt.
Hier op Schiphol komen heel veel belangen en belevingen samen. Belangen van reizigers en omwonenden. Van honderden verschillende bedrijven en tienduizenden medewerkers. Milieubelangen en veiligheidsbelangen. Internationale, nationale, regionale en lokale belangen.
Opvattingen concurreren soms met elkaar en kunnen soms ook behoorlijk botsen. De kracht van Schiphol zit hem misschien wel in het vermogen telkens weer bruggen te slaan tussen uiteenlopende belangen en samen oplossingen te bedenken die voortgang mogelijk maken. Het is dát vermogen waardoor Schiphol zich kon ontwikkelen van knollenveld tot luchthaven van wereldklasse.
Dat vermogen zullen we hard nodig blijven hebben in de komende jaren, nu Schiphol op de drempel staat van haar tweede centennium.
Ik hoop daarvan nog een flink stuk van heel nabij mee te mogen maken. Vliegen blijft een van de mooiste ervaringen, als passagier, gast van de luchthaven en als gastvlieger bij onze blauwe trots!
Ik wens alle medewerkers van Schiphol, en iedereen die zich met de luchthaven verbonden voelt, van harte geluk met dit eeuwfeest. En voor de toekomst wens ik Schiphol: een goede vlucht.