Toespraak van de Prins van Oranje, voorzitter van de Adviesraad voor Water en Sanitatie van de Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties (UNSGAB), tijdens de 12e vergadering van UNSGAB in Sofia, Bulgarije, 27 mei 2009

Toespraak | 27-05-2009

Excellenties, geachte afgevaardigden, dames en heren,

Het is voor onze Adviesraad een grote eer hier bijeen te komen in Sofia - een van de oudste steden van Europa met een geschiedenis die meer dan vijfduizend jaar teruggaat. Ik wil de regering van de Republiek Bulgarije van harte danken voor de gastvrijheid en efficiëntie die zij aan de dag heeft gelegd bij het organiseren van onze sessies.
Dankzij voormalig staatssecretaris en gerespecteerd lid van onze raad Yordan Uzunov zijn wij hier in Bulgarije bijeen voor de twaalfde vergadering van de VN-Adviesraad voor Water en Sanitatie. Ik ben dankbaar voor deze gelegenheid om kennis te maken met vertegenwoordigers van de twaalf landen van het economisch samenwerkingsverband voor de Zwarte Zeeregio.

Nu de wereldwijde financiële crisis het nieuws domineert en zowel de economie als de staatsbegroting van veel landen onder grote druk heeft gezet, zou men kunnen denken dat de water- en sanitatiecrisis in deze regio niet de hoogste prioriteit heeft. Desalniettemin vergen de feiten en cijfers omtrent dit onderwerp ook nu optimale aandacht.

• Meer dan 13 miljoen mensen in deze regio hebben geen toegang tot adequate drinkwatervoorzieningen.
• Meer dan 41 miljoen mensen moeten het stellen zonder verbeterde sanitaire voorzieningen.

Alvorens u meer te vertellen over UNSGAB wil ik eerst een hartelijk woord van welkom richten aan Zijne Excellentie Gagauzov, minister van Regionale Ontwikkeling en Openbare Werken van Bulgarije. Ook doet het me deugd te zien dat assistent secretaris-generaal Thomas Stelzer, de vertegenwoordiger van de VN, weer bij ons is. Ten slotte wil ik ook de vertegenwoordigers van het pact voor economische samenwerking tussen kuststaten van de Zwarte Zee, de regionale ontwikkelingsbanken, de OESO en alle andere deelnemers van harte welkom heten.

De primaire taak van onze Adviesraad is nationale overheden, internationale organisaties en regionale en mondiale ontwikkelingsbanken te stimuleren tot het nemen van gecoördineerde maatregelen om de millenniumdoelstellingen voor water en sanitatie te verwezenlijken. Ons primaire mandaat is het Hashimoto Action Plan, dat tijdens het vierde World Water Forum in maart 2006 is gelanceerd. Dat Action Plan is heel beknopt - amper twaalf pagina's. Het bevat ook geen nieuwe toezeggingen of verklaringen. In tegendeel, het richt zich juist op de targets die de internationale gemeenschap zich al eerder had gesteld. Onze boodschap is dan ook eenvoudig: ideeën en beleidslijnen zijn er inmiddels genoeg. We moeten daarom geen nieuwe meer ontwikkelen, maar de bestaande plannen in praktijk brengen. Het is tijd voor concrete actie!

Tegen die achtergrond hebben we inmiddels regionale dialogen op gang gebracht in Afrika, Zuidoost-Azië, Latijns Amerika en het Caribisch gebied, en daarnaast in de Arabische landen. Al die dialogen hebben geleid tot overeenkomsten ter versterking van de toekomstige samenwerking op de zes prioritaire gebieden uit het Hashimoto Action Plan. Wat betreft Afrika zijn we overeengekomen dat water- en sanitatiekwesties onder de aandacht moeten worden gebracht van besluitvormers op het hoogste niveau om prioriteit te krijgen op de nationale en regionale agenda. We hebben daarom voorgesteld een Afrikaanse Top over Water en Sanitatie te houden, die in juni vorig jaar heeft plaatsgevonden. Enkele andere belangrijke en succesvolle initiatieven van de Adviesraad waren de Water Operators Partnerships en het Internationale Jaar van Sanitatie in 2008.

Dan zou ik nu graag kort willen ingaan op de situatie op het gebied van water en sanitatie in de Zwarte Zeeregio. Een zeer positief gegeven is dat er in deze regio over het algemeen sprake is van een hoge dekkingsgraad. Desalniettemin staan veel landen voor serieuze uitdagingen als het gaat om voorzieningen voor veilig drinkwater voor grote delen van de bevolking, met name in plattelandsgebieden.

Het leidingwater is soms van matige kwaliteit en in sommige landen ook niet de hele dag of de hele week verkrijgbaar. Een groot deel van de bestaande infrastructuur verkeert in slechte staat. Dit is deels het gevolg van onduidelijkheid omtrent de verantwoordelijkheden van verschillende overheidsinstellingen, maar ook van een ernstig tekort aan financiële middelen voor exploitatie en onderhoud van die infrastructuur.

Door politieke ontwikkelingen en het decentralisatieproces van de afgelopen twintig jaar is de watersector uiteengevallen in talloze kleine en middelgrote aanbieders, die niet voldoende capaciteit hebben om effectieve publieke diensten te kunnen leveren.

Verder weet u dat sanitatie niet bepaald een populair onderwerp is. Het raakt aan zaken die tot de privésfeer worden gerekend en de maatschappelijke discussie over toiletten, rioleringen en persoonlijke hygiëne komt daarom niet altijd even soepel op gang. Toch is die discussie essentieel. Vooruitgang is immers afhankelijk van politieke wil en publieke voorlichting. In het meest recente Joint Monitoring Report van de Wereldgezondheidsorganisatie en UNICEF wordt geschat dat iedere dollar die in sanitatie wordt geïnvesteerd, een rendement oplevert van negen dollar. Dat betekent dat er juist in deze tijd van wereldwijde financiële instabiliteit nauwelijks een betere belegging denkbaar is dan in technologie en infrastructuur voor sanitatie! Veilige sanitaire voorzieningen zijn ook bevorderlijk voor de menselijke gezondheid en waardigheid - en de waarde daarvan is niet in geld uit te drukken. Tijdens de sessies wil onze Adviesraad nagaan hoe we in samenwerking met de regionale ontwikkelingsbanken kunnen zorgen voor meer middelen en maatregelen voor veilige sanitatie in de kuststaten van de Zwarte Zee.

Zoals ik al zei was 2008 het Internationale Jaar van Sanitatie, en we zijn buitengewoon blij met de extra inspanningen en politieke wil waar dat initiatief toe heeft geleid. We zien nu een gelegenheid om op dat enthousiasme voort te bouwen ten behoeve van wat we 'de andere kant van sanitatie' noemen. Ik doel met name op het hergebruik van water en de zuivering van afvalwater.

Tijdens het Vijfde World Water Forum van afgelopen maart in Istanbul lag de nadruk op afvalwaterzuivering. Door het gebrek aan toereikende sanitaire voorzieningen loopt de gezondheid van miljoenen kinderen gevaar. Daarnaast worden ecosystemen langs de kust en in zee aangetast doordat ongezuiverd rioolwater rechtstreeks in beken, rivieren, meren en wetlands wordt geloosd.

Afvalwaterzuivering kost natuurlijk veel geld; dat is een van de redenen waarom het wereldwijd zo weinig wordt gedaan. Wel zien we overal ter wereld steeds meer inspanningen op dit gebied. Er zijn verschillende mogelijkheden voor hergebruik van water, elk met hun eigen sociale, economische en milieutechnische kenmerken.

Ik ben ervan overtuigd dat we tijdens onze gesprekken hier vanmiddag veel kunnen opsteken over de manier waarop de landen rond de Zwarte Zee de kwestie van water en sanitatie in hun plattelandsgebieden aanpakken. Ik hoop van harte dat u na deze dialoog overeenstemming zult weten te bereiken over concrete actiemaatregelen.

Tijdens alle sessies van de UNSGAB zullen we zorgvuldig bijhouden in hoeverre we voortgang boeken met het Hashimoto Action Plan. Ik ben blij met alles wat reeds is bereikt, maar besef dat er nog veel werk moet worden verzet. We moeten heldere werkplannen en doelen opstellen, zodat ieder van ons weet wat hem of haar te doen staat als we Sofia straks weer verlaten.

We moeten voorbereidingen treffen om ook onze samenwerking met de regionale ontwikkelingsbanken en onze Afrikaanse partners vooruit te helpen. Verder moeten we knopen doorhakken als het gaat om de routekaart van de Adviesraad voor de lange termijn, met het oog op de MDG-top in september 2010 en de periode daarna.

Ik zou u nog veel meer kunnen vertellen, maar daarvoor bent u niet gekomen. We zijn hier als team om te werken, te leren en vorderingen te boeken. Ik ben bijzonder blij weer samen te zijn met mijn UNSGAB-familie, in het gezelschap van zo veel gerespecteerde vertegenwoordigers van de Zwarte Zeeregio. Ik wil nogmaals mijn dank uitspreken aan onze gastvrouwen en -heren van de Republiek Bulgarije, en zie ernaar uit hier in Sofia samen met u grote sprongen voorwaarts te kunnen maken.

Hartelijk dank voor uw aandacht.