Toespraak van Koningin Máxima, in haar hoedanigheid van lid van het Nederlands Comité voor Ondernemerschap, ter gelegenheid van de opening van het Jaarcongres MKB Nederland te Den Haag
Dames en heren,
Geweldig om vanmiddag in Uw midden te zijn. U bent hier met ongeveer duizend mensen bij elkaar.
Maar eigenlijk bent U met veel meer.
Want om U heen staan 4,4 miljoen mensen die werken voor een klein of middelgroot bedrijf in Nederland. U weet wie ik bedoel.
De mensen achter de draaibank, achter de kassa en achter de computer.
De mensen in het lab en in de cabine.
De mensen op de steiger, in weer en wind.
Ik wil beginnen met U en al die miljoenen mensen een groot compliment te maken. Dankzij U heeft Nederland een rijk gevarieerd aanbod aan bedrijven en een dynamische economie waarin consumenten echt iets te kiezen hebben. Er wordt héél hard gewerkt in het MKB, met volle inzet en veel enthousiasme. Daar heb ik veel respect voor.
Het gaat gelukkig goed met ons MKB. Vorig jaar kwamen er maar liefst 130.000 banen bij en de groei in toegevoegde waarde is al enkele jaren stevig.
Velen onder U merken dat het steeds uitdagender wordt om personeel te vinden. De briefjes achter de ramen spreken boekdelen. Je leest het overal: 'Wij zoeken nieuwe collega's' en: 'Wie komt ons team versterken?'
Ook via sociale media zijn bedrijven hard op zoek naar nieuwe mensen. U komt handen en hoofden tekort.
Voor een kwart van de bedrijven is dit zelfs een belemmering voor hun verdere ontwikkeling. Dat blijkt uit het 'Jaarbericht Staat van het MKB 2018' van het Comité voor Ondernemerschap en Financiering, dat vorige week werd gepresenteerd.
Dit is iets om goed over na te denken. Want als het moeilijker wordt om méér mensen aan het werk te helpen, dan kan de groei in het MKB alleen op peil blijven als de productiviteit binnen ondernemingen omhoog gaat.
En juist daar ligt een opgave voor het MKB. De stijging van de productiviteit was jarenlang sterk, maar bleef in 2017 achter bij die van grote bedrijven. Dat maakt het lastig om de groei van de afgelopen jaren vast te houden. De grens lijkt in zicht te komen.
Het MKB is banenkampioen. Nu gaat het erom ook productiviteitskampioen te worden en te blijven. Dat kan door het talent van mensen zo goed mogelijk te benutten en door nog beter gebruik te maken van technologie.
Slimme software, robots, artificial intelligence, big data. Vroeger was dat vooral iets voor hightech-bedrijven. Maar dat beeld is razendsnel veranderd. Hightech is veel toegankelijker dan voorheen.
Steeds meer bedrijven zien de relevantie. Vorige maand kwam het World Economic Forum met de voorspelling dat in 2025 de helft van al het werk in handen is van programmeerbare machines. Nu is dat nog minder dan een derde.
Bedrijven die optimaal gebruik maken van de digitalisering vind je in alle sectoren. In de agrarische sector, in de bouw, in de creatieve industrie, de maakindustrie, de retail, het transport en in de dienstverlening.
Ik merk dat heel veel ondernemers hiermee volop bezig zijn. Zij zien de dynamiek in de samenleving en in de economie niet als een bedreiging, maar als een kans. Zij nemen nieuwe initiatieven en met succes! Eén cijfer ter illustratie: 1,4 miljoen mensen in Nederland werken bij een bedrijf dat zeven jaar geleden nog niet eens bestond!
Toch zijn er ook veel ondernemers die nog zoeken naar de juiste aanpak. Zij willen graag vernieuwen en sneller groeien, maar weten niet zo goed hoe.
Elk bedrijf is anders. Er bestaan geen 'one size fits all'-oplossingen. Toch zijn er wel een paar kenmerken te noemen die de meeste snelle groeiers gemeen hebben. Ze bieden geen garantie op succes, maar maken de kans erop wel veel groter.
Ten eerste blijkt dat snelle groeiers vaak fors investeren, niet alleen in machines en apparatuur, maar ook in software. Soms is het mogelijk om het effect van die investeringen vooraf uit te testen in de praktijk.
Zo kunnen metaalbedrijven die ervaring willen opdoen met robots tijdelijk een 'leen-robot' krijgen uit een beschikbare pool van de Metaalunie. Punt van aandacht blijft wel de financiering van investeringen in bijvoorbeeld software. Voor kleinere bedrijven is dat vaak nog een hele uitdaging. Er komen gelukkig wel interessante nieuwe mogelijkheden beschikbaar, zoals vormen van financiering die gecombineerd worden met coaching of begeleiding voor ondernemers.
Ten tweede hebben succesvolle bedrijven een brede blik op innovatie. Ze werken niet alleen aan vernieuwing van hun product of dienst, maar ook aan de vernieuwing van hun organisatie, hun marketing en hun bedrijfsprocessen.
Ten derde valt het belang van data en ICT op. Snelle groeiers zijn heel vaak 'door data gedreven'. Het zijn bedrijven die bijvoorbeeld via sociale media hun klanten betrekken bij het design van hun producten. Of bedrijven die via een internetplatform vraag en aanbod bij elkaar brengen. Bijvoorbeeld in het transport, zodat de beschikbare laadcapaciteit optimaal wordt benut en er minder lege vrachtwagens op de weg rijden.
Veel ondernemers die méér uit hun data willen halen, proberen te leren van collega's. Of ze zoeken samenwerking met studenten en onderzoeksinstellingen. Zulke netwerken voor de uitwisseling van kennis en praktijkervaring zijn heel erg nuttig!
Een vierde succesfactor is het vermogen om snel in te spelen op veranderingen en op de mogelijkheden die de digitalisering biedt. Dat vraagt om een overheid die de juiste voorwaarden schept. En het vraagt om ondernemerschapsvaardigheden van U, maar ook van de mensen die bij U in dienst zijn of die U zoekt op de arbeidsmarkt.
Het essentiële belang van 'een leven lang leren' is vaak onderstreept. In onze tijd is het relevanter dan ooit. Het is fantastisch dat velen van U samenwerken met het beroepsonderwijs en investeren in opleidingen en trainingen binnen Uw bedrijf. Dit is pure noodzaak om de groei binnen het MKB vast te houden en jullie productiviteit.
Dames en heren, ik wens U een mooi congres toe en hoop dat U nieuwe ideeën opdoet die U morgen meeneemt naar Uw kantoor, Uw fabriek, Uw bedrijfshal, Uw winkel of ontwerpstudio. Ik hoop ook dat U die ideeën deelt met Uw mensen en dat U samen het allerbeste haalt uit Uw bedrijf.
Heel veel succes!
Dank U wel.