Toespraak van Hare Majesteit de Koningin tijdens het staatsbezoek aan Chili, 19 maart 2003
Het gesproken woord geldt
Mijnheer de President,
Dit staatsbezoek - waarnaar ik zeer heb uitgekeken - wordt overschaduwd door de ernstige gebeurtenissen die nu elders in de wereld plaatsvinden. Echter, ondanks de internationale situatie, hebben we besloten door te gaan met het staatsbezoek aan uw land. Hoewel onze aandacht gericht zal zijn op onze wederzijdse betrekkingen, zullen onze gedachten ook vaak uitgaan naar de gebeurtenissen in het Midden Oosten. Ik weet dat we onze zorgen delen, maar ook dat we het belang van wederzijds begrip deze dagen sterk voelen.
Het is mij een groot genoegen Uw land te mogen bezoeken en hier vanavond, met mijn zoon en schoondochter, Uw gast te zijn. Honderdzesenzeventig jaar geleden werden tussen onze beide landen diplomatieke betrekkingen aangeknoopt. Dat is op zich geen opmerkelijk getal. Waren wij echter, zoals aanvankelijk de bedoeling was, één jaar eerder naar Chili gekomen, dan hadden wij hier de honderdvijfenzeventigste verjaardag van onze betrekkingen kunnen vieren. Wij hebben echter voorrang gegeven aan het huwelijk van Prins Willem-Alexander en Prinses Máxima en hopen dat U daarvoor begrip hebt.
In geografische zin zijn onze landen zeer ver van elkaar verwijderd, maar onze betrekkingen hebben daar in die honderdzesenzeventig jaar niet onder geleden. Onze relaties gaan trouwens nog verder terug. Reeds aan het eind van de zestiende eeuw verschenen Nederlandse schepen voor Uw kust. Het feit dat zij er niet voor terugdeinsden de grimmige en gevaarlijke tocht te maken en door te zeilen naar Chili, "het land waar de aarde eindigt", illustreert hoeveel zij er voor over hadden de mogelijkheden van dit gebied te verkennen. Hun drijfveren waren zowel van politieke als van economische aard. Het ging enerzijds om het aantasten van de machtspositie van Spanje, het land waarmee wij in oorlog waren. Anderzijds waren de Nederlanders op zoek naar nieuwe producten voor hun steeds groeiende handelsactiviteiten. Nederlandse cartografen brachten delen van Uw land in kaart; hun kaarten en atlassen waren voor de kennis van dit deel van de wereld van groot belang.
Twee eeuwen later raakte Uw land eveneens in conflict met Spanje en verwierf het zijn onafhankelijkheid. Nederland zocht al snel contact met de nieuwe natie en zond een schip naar deze wateren. Weer waren het vooral commerciële motieven die ons dreven. De koning die het schip uitzond, droeg niet voor niets de bijnaam van de "koopman-koning". Die eerste Nederlandse bezoekers waren onder de indruk van dit land, prezen de ordelijkheid, de spaarzaamheid en de huiselijkheid van de Chilenen en meenden hierin zelfs overeenkomsten met henzelf te herkennen. Het is daarom niet verwonderlijk dat Nederlanders, zij het op bescheiden schaal, emigreerden naar dit land, waar zij hoopten goede toekomstmogelijkheden voor henzelf en hun kinderen te vinden. Deze emigratie heeft onze banden versterkt. Dit kwam duidelijk tot uiting toen in 1953 (nu precies vijftig jaar geleden) na de verschrikkelijke watersnood die ons land toen had getroffen, de Chileense regering het edelmoedige gebaar maakte duizend Nederlandse boerengezinnen uit te nodigen zich hier te komen vestigen.
Dat wij later op onze beurt een aanzienlijk aantal Chilenen in ons land mochten opnemen, was het gevolg van problemen op een heel ander gebied, die zich dertig jaar geleden in Uw land hebben voorgedaan. Het Nederlandse volk leefde toen intensief mee met de gebeurtenissen in Chili en voelde zich er nauw bij betrokken. Kerkelijke organisaties speelden bij de hulp aan uitgeweken Chilenen een belangrijke rol. Velen van hen die toen naar ons land zijn gekomen, zijn inmiddels teruggekeerd. Anderen echter zijn gebleven en hebben ons land met hun talenten en toewijding verrijkt.
De wereld heeft met bewondering gezien hoe, na de moeilijke en dikwijls tragische gebeurtenissen van de jaren zeventig, de overgang naar nieuwe verhoudingen zich in Uw land op vreedzame wijze heeft voltrokken. Natuurlijk zijn niet alle wonden geheeld. Er bestaan zeker nog gevoelens van pijn en onverwerkt verdriet, maar Uw vastberaden gemeenschappelijke zoektocht naar nieuwe vormen en herstelde verhoudingen is een bijzondere prestatie. De democratie heeft gezegevierd en haar plaats hervonden. Chili staat thans bekend om zijn respect voor de mensenrechten en de burgerlijke vrijheden en geniet mede hierdoor aanzien in de wereld. In de internationale gemeenschap, waarin Uw land thans weer volledig is geïntegreerd, neemt Chili een plaats van toenemend gewicht in).
De gunstige economische ontwikkelingen zijn bij dit alles van grote betekenis geweest. Als geassocieerd lid van de MERCOSUR en partij bij andere vrijhandels-verdragen is Chili een van de meest open economieën van Zuid-Amerika geworden. Het economische integratieproces dat zich in dit deel van de wereld voltrekt, wordt in ons land met veel belangstelling gevolgd. De recente Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Chili is een goed voorbeeld van de goede samenwerking. Groeiende welvaart heeft er ook toe geleid dat de armoede in Uw land sterk is teruggedrongen. De Chileense regering heeft hiermee een zeer indrukwekkende prestatie geleverd.
Tussen onze beide landen bestaan tal van contacten. Wij werken op verschillende gebieden nauw samen in internationale organisaties, met name in de Verenigde Naties. Wij delen dezelfde waarden, zoals respect voor de internationale rechtsorde, eerbiediging van de mensenrechten en zorg voor het milieu. De plaats in de Veiligheidsraad, die U sinds het begin van dit jaar inneemt, is in dit verband van groot belang.
Mijnheer de President,
Uw land wordt geroemd om zijn indrukwekkende natuur en om zijn prestaties op economisch, sociaal en politiek gebied. Chileense producten vinden ook in Nederland een gretig onthaal. De wijn is bekend en geliefd. De kunstmest draagt bij ons zelfs de naam chilisalpeter.
Belangrijke culturele prestaties van Uw landgenoten trekken internationale aandacht. Uw grote dichters Pablo Neruda en Gabriela Mistral, die beiden de Nobelprijs voor literatuur ontvingen, genieten wereldfaam. Verschillende andere Chileense schrijvers zijn in het Nederlands vertaald en worden veel gelezen en gewaardeerd. Het zijn slechts enkele voorbeelden van de prestaties van Uw volk en de rijkdom van Uw land, waarmee wij thans tot onze vreugde persoonlijk kennis kunnen maken.
Gaarne hef ik het glas op de gezondheid van U en mevrouw Lagos en op de gelukkige toekomst van het Chileense volk.