Oktober 2020
1 oktober: Borstkanker
In Nederland krijgt één op de zeven vrouwen de diagnose borstkanker. De ziekte komt het meest voor bij vrouwen tussen de 50 en 70 jaar. Ook mannen kunnen de ziekte krijgen, hoewel dit veel minder voorkomt (circa 130 diagnoses per jaar). Dankzij goede medische zorg is de kans groot dat een patiënt de ziekte overleeft, en deze kans wordt steeds groter. Toch overlijden er elk jaar meer dan drieduizend mensen aan borstkanker. De Borstkankervereniging Nederland steunt mensen met borstkanker en hun familie, ook na de behandelingen als zij het gewone leven weer oppakken. Hare Majesteit Koningin Máxima opende op 1 oktober de jaarlijkse borstkankermaand ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van de vereniging. Speciale aandacht ging uit naar de rol van naasten en de impact die de ziekte op hen heeft. Koningin Máxima sprak met mensen die de ziekte uit eigen ervaring kennen en met vrijwilligers van de Borstkankervereniging Nederland. Directeur Cristina Guerrero Paez: "Het is bijzonder dat we met de Koningin het verhaal over borstkanker en erfelijke aanleg hebben mogen delen. Ze heeft hierdoor laten blijken dat we al veertig jaar heel goed werk doen.”
De Koningin ontving het boek ‘Alles over borstkanker’ van borstkankerchirurgen Marie-Jeanne Vrancken Peeters en Hester Oldenburg. Het is een boek dat patiënten helpt bij de zoektocht naar de beste behandeling.
1 oktober: 'Polder op zijn best'
In 1950 werd de Sociaal-Economische Raad opgericht, een adviesorgaan waarin ondernemers, werknemers en onafhankelijke deskundigen samenwerken. De SER adviseert de regering en het parlement en bevordert de totstandkoming van akkoorden en afspraken op sociaal-economisch terrein. Voorbeelden van thema’s waar de SER zich mee bezighoudt zijn de toekomst van de Nederlandse economie, scholing en ontwikkeling, kansen voor jongeren, pensioenen en diversiteit in de top van het bedrijfsleven. Hare Majesteit Koningin Máxima was op 1 oktober aanwezig bij het jubileumcongres ‘70 jaar SER: Verbinding in samenleving’. Tijdens het congres sprak SER-voorzitter Mariëtte Hamer met gasten uit de politiek, de overheid en de wetenschap over de overlegeconomie in een veranderende samenleving.
"De SER is de polder op zijn best”, zei minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. “Dat komt door de combinatie van geleerde kroonleden, en de meer praktisch gerichte vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers.” Voorzitter Mariëtte Hamer onderstreepte de vernieuwende rol van de SER: “Toen ik hier begon, werd er wel eens gesuggereerd dat ik de deur dicht kwam doen. In plaats daarvan hebben we de ramen wijd open gezet. De sociale partners en kroonleden worden in hun werk gevoed door allerlei maatschappelijke groepen en mensen uit diverse beroepsgroepen, zoals de zorg, het onderwijs, de techniek, individuele burgers en natuurlijk ook de jongeren. We zijn actiever dan ooit. Daarmee gaan we op weg naar het volgend jubileum!”
8 oktober: Manoeuvreren rondom het politieke
Ruim vierhonderd jonge kunstenaars dongen in 2020 mee naar de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst, het hoogste aantal in twintig jaar. De jury had er een flinke klus aan om de drie winnaars te selecteren. “De discussies in de eindfase waren stevig”, aldus het juryrapport. “Mag of moet achtergrond, geslacht, huidskleur, geaardheid of afkomst van de maker in relatie tot de onderwerpen van de kunstwerken meewegen in je oordeel? Of mag, of moet je zelfs, een schilderij uitsluitend beschouwen op grond van wat zich binnen het kader van het doek afspeelt?” Na rijp beraad bekroonde de jury Janne Schipper, Charlott Weise en Dan Zhu. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander reikte hun op 8 oktober de prijzen uit in het Koninklijk Paleis Amsterdam. In zijn toespraak ging hij in op de impact van de coronapandemie op kunst en cultuur: “Het afgelopen half jaar hebben we allemaal kunnen ervaren hoe het voelt als de cultuur in ons leven wegvalt. Kunst is zuurstof voor het hart en voedsel voor de geest.”
In een interview in de tentoonstellingscatalogus gaf Janne Schipper haar visie op de relatie tussen kunst en samenleving: “Ik heb het idee dat kunst tegenwoordig veelal politiek is en zie kunst die maatschappelijke dilemma’s zou moeten oplossen. ‘Oplossingsgericht werk’ noem ik dat en ik vind het een gevaarlijk fenomeen. Kunst zou minder reactief mogen zijn. Het kan zich juist manoeuvreren rondom het politieke.”
8 oktober: Toekomstperspectief
In een videogesprek met de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, António Guterres, bood Hare Majesteit Koningin Máxima op 8 oktober het jaarverslag aan van haar werkzaamheden als zijn speciale pleitbezorger voor inclusieve financiering voor ontwikkeling. Het verslag beschrijft hoe de COVID-19 pandemie het belang van een goede toegang tot financiële diensten voor iedereen nog duidelijker heeft gemaakt. Die toegang is een absolute noodzaak willen mensen zich staande kunnen houden in een crisis die niet alleen hun gezondheid, maar ook hun inkomen en hun toekomstperspectief ernstig kan schaden.
Speciale aandacht verdienen degenen in de moeilijkste positie. In de eerste plaats ondernemers in het midden- en kleinbedrijf. Zij creëren twee derde van alle banen in de wereld, maar missen vaak de financiële dienstverlening die zij nodig hebben om overeind te blijven en te groeien. Ook vrouwen krijgen vaak nog onvoldoende kans om hun talent te ontplooien met diensten en producten die op hun behoeften zijn toegesneden.
Naast toegang tot en gebruik van financiële diensten, is de kwaliteit ervan essentieel. Mensen moeten er in hun dagelijks leven profijt van hebben. Technologische innovaties bieden daarbij geweldige kansen, mits ze veilig zijn, niemand buitensluiten en gebruikers concreet verder helpen. Alleen zo krijgen mensen de kans om hun financiële gezondheid te versterken en weerbaarder te worden, aldus het jaarverslag.
12 oktober: 'Ik denk dat ik het wel kan'
Koning Hendrik VIII, Paus Leo X, Keizer Karel V, Thomas More, het zijn slechts enkele van de mensen met wie Desiderius Erasmus in het Latijn correspondeerde. Tussen 1484 en 1536 (het jaar van zijn overlijden) schreef hij 3.141 brieven tijdens zijn omzwervingen door Europa. Die gaan niet alleen over politiek, godsdienst en filosofie, maar tonen ook zijn menselijke kant: zijn vriendschappen en persoonlijke observaties en irritaties. In 2001 ontwikkelde uitgeverij Ad. Donker bv in Rotterdam het stoutmoedige plan om de complete correspondentie in het Nederlands uit te geven. Toen deel 16 was gepubliceerd, in 2018, overleed uitgever Willem Donker. Zijn vrouw, Jos Donker-Exler, besloot het project voort te zetten en slaagde erin het in 2020 succesvol af te ronden. Op 12 oktober overhandigde zij de complete reeks van 20 delen plus register aan Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander. De Koning gaf de boeken door aan Stichting Praemium Erasmianum, waarvan hij Regent is.
Jos Donker–Exler was actief als modeontwerpster en had geen ervaring in het boekenvak. “Jij kan dit niet, je bent een vrouw en van de kleding. Dat zeiden ze tegen me. Op een dag dacht ik: als ik dit verkoop, komt hier een vreemde man zitten. Toen heb ik de quote van Pippi Langkous gebruikt: ‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.’ Ik ben inmiddels helemaal fan van Erasmus. Het is jammer dat Willem dit niet ervaren heeft.”
13 oktober: Naar een schuldenzorgvrij Nederland
Vóór de coronapandemie worstelden 1,4 miljoen huishoudens in Nederland met betalingsachterstanden. Door verlies van baan of inkomsten, kwamen daar in 2020 honderdduizenden huishoudens bij. Een derde van alle huishoudens heeft onvoldoende buffers om tegenslagen op te vangen. De gevolgen kunnen ernstig zijn. Problematische schulden brengen vaak stress, schaamte en isolement. Ook de maatschappelijke kosten zijn hoog. Om mensen met problematische schulden zo snel en goed mogelijk te helpen, hebben veel gemeenten zich aangesloten bij het pact ‘Naar een schuldenzorgvrij Nederland’. Doel is van elkaar te leren en zoveel mogelijk gebruik te maken van methoden voor schuldhulpverlening die bewezen effectief zijn.
Op 13 oktober ontving Hare Majesteit Koningin Máxima een aantal betrokkenen op Paleis Noordeinde ter bekrachtiging van het pact. Ook Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en staatssecretaris Bas van ‘t Wout van Sociale Zaken en Werkgelegenheid waren aanwezig. Via een webverbinding konden wethouders in heel Nederland aan de bijeenkomst deelnemen. Een van hen was Gerria Toeter, wethouder in Raalte. Zij vertelde over de VoorzieningenWijzer, een initiatief dat in Raalte en andere gemeenten mensen met schulden concreet verder helpt. Een consulent van de gemeente of woningcorporatie komt thuis langs en brengt tijdens een persoonlijk gesprek in kaart waarop iemand recht heeft. Daarvoor heeft hij een app die alle regelingen en toeslagen kent. “Wij zijn blij met dit instrument waarmee precies bepaald kan worden wat het best past bij inwoners. Het kan mensen een mooie besparing opleveren.”
15 oktober: Reizend corona-dagboek
Marike Daverveld en Simone Boogers uit Uden namen in het voorjaar van 2020 een bijzonder initiatief. Ze brachten tien dagboekjes in omloop met het verzoek aan mensen om hun eigen ervaringen tijdens de coronacrisis daarin op te tekenen en vervolgens het boekje door te geven. “We merkten dat veel mensen boos waren op elkaar en een kort lontje hadden. Het idee van een reizend dagboek was om verbinding tot stand te brengen. Door de verhalen zouden we elkaar misschien beter begrijpen”, aldus Marike Daverveld.
Het resultaat was een verzameling van bijna tweehonderd persoonlijke verhalen. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander nam op 15 oktober in Uden het eerste exemplaar van het reizend coronadagboek in ontvangst en ontmoette enkele auteurs. Youri Verstegen, vulploegleider bij een Jumbo-supermarkt, las een deel van zijn bijdrage voor: “Vanaf de eerste week veranderde de sfeer naar angstiger en grimmiger. Door het vechtmechanisme van de mens, hamsterden de mensen erop los. De gangpaden werden geblokkeerd door wachtrijen bij de kassa. Er was een hype op toiletpapier en er ontstonden ruzies om het laatste pakje meel. Ondertussen waren we achter de schermen druk bezig met de voorzorgsmaatregelen in de winkel. Dagelijks poetsen we de winkel grondig en proberen we iedere gast een veilig en fijn gevoel te geven. Als ik terugkijk naar die periode ben ik supertrots. Mensen, de coronacrisis vraagt veel van ons allemaal. Let een beetje op elkaar en blijf dat vooral doen.”
Spijt in het hart
Tijdens de persconferentie op dinsdag 13 oktober riep de minister-president iedereen met buitenlandse herfstvakantieplannen ertoe op om niet naar een land met een oranje of rood reisadvies te gaan en ter plekke drukte te vermijden. Het Koninklijk gezin vertrok naar het eigen vakantiehuis op het Griekse vasteland, maar keerde vroegtijdig terug. Op 21 oktober sprak Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander zich mede namens Hare Majesteit Koningin Máxima in een persoonlijke videoboodschap uit over hun afgebroken reis. Zij deden dat vanuit het besef dat veel Nederlanders zich door hun vertrek in de steek gelaten voelden in een tijd van gemis, beperkingen en zorgen. “Met spijt in het hart richt ik mij tot U. Onze reis naar Griekenland heeft bij heel veel Nederlanders hevige reacties opgeroepen. Het doet pijn Uw vertrouwen in ons beschaamd te hebben. Ook al paste de reis binnen de voorschriften, het was heel onverstandig om geen rekening te houden met de inwerking van de nieuwe beperkingen op onze samenleving. Ons eigen besluit terug te keren is genomen vanuit het besef dat we niet hadden moeten gaan.”
29 oktober: Praktijk van de huisarts
In Gezondheidscentrum De Bosrand in Driebergen zijn drie huisartsenpraktijken met in totaal acht huisartsen gevestigd. Hare Majesteit Koningin Máxima bezocht het centrum op 29 oktober om van de huisartsen en doktersassistenten te horen hoe hun werk tijdens de coronapandemie verliep. Zij deed dat op uitnodiging van de Landelijke Huisartsen Vereniging. De Koningin sprak onder anderen met doktersassistenten Nicolien Rosier en Maria Mosterd. Een belangrijke taak binnen hun werk is de triage. De triagist bepaalt hoe ernstig de klachten van de patiënt zijn en welke actie nodig is. “We merken hier bij de dagpraktijk dat er veel meer psychische klachten komen”, vertelde Nicolien Rosier. “De drukte verplaatst zich naar de telefoon”, vulde haar collega Maria Mosterd aan. “We proberen heel veel telefonisch af te handelen en maken veel gebruik van videobellen. Zo proberen we te voorkomen dat mensen onnodig op het spreekuur komen.”
In Gezondheidscentrum De Bosrand was een speciale ‘vaccinatiegang’ ingericht ten behoeve van de jaarlijkse griepvaccinatie. De Koningin bezocht het vaccinatiespreekuur en sprak daarna met Rebecca Houtman, huisarts in de Utrechtse wijk Ondiep, en Adri de Heij, huisarts in Langbroek. “Een plattelandspraktijk”, vertelde hij. “Ik doe het al dertig jaar. Sommige mensen vragen wanneer ik ga stoppen, maar daar denk ik nog helemaal niet aan. Als je patiënten al dertig jaar kent, heb je vaak aan één woord genoeg en dat maakt wel verschil.”
